Nhiều ý kiến trái ngược về vai trò của Viện kiểm sát trong tố tụng dân sự

Thảo luận về Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi) tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách sáng 25.8, vẫn còn nhiều ý kiến trái ngược nhau liên quan vị trí, vai trò của Viện KSND trong tố tụng dân sự; sự tham gia của đại diện Viện KSND đối với phiên tòa, phiên họp giải quyết vụ việc dân sự.

Theo đó Viện KSND có phải là cơ quan công tố? Kiểm sát viên ngoài phát biểu tại phiên toà sơ thẩm về việc tuân thủ pháp luật liên quan đến hình thức có phát biểu về nội dung? Kiểm sát viên vắng mặt vẫn diễn ra xét xử?

Viện Kiểm sát không giữ vai trò công tố

Bày tỏ quan điểm ủng hộ những sửa đổi trong dự thảo, ông Tống Anh Hào - Phó Chánh án TAND Tối Cao cho rằng, căn cứ Hiến pháp thì viện kiểm sát (VKS) thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Tuy vậy với vụ việc hình sự và dân sự thì chức năng của VKS có khác nhau. Theo đó, trong vụ án hình sự, VKS giữ vai trò công tố còn dân sự, VKS chỉ thực hành kiểm sát hoạt động xét xử từ khi thụ lý đến khi giải quyết xong.

Ông Tống Anh Hào cho biết, qua tổng kết việc thực hiện Bộ luật Tố tụng dân sự vào năm 2010 cho thấy, tại phiên toà sơ thẩm, Viện KSND chỉ phát biểu quan điểm về quá trình thực hiện tuân theo pháp luật chứ không phát biểu về nội dung.

Lý giải cho quan điểm trên, Phó Chánh án TAND Tối Cao cho rằng, VKS chỉ kiểm sát hoạt động tư pháp, tức không trực tiếp thực hiện phân xử giải quyết vụ việc dân sự. Việc tranh tụng dân sự là các đương sự và người bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự, VKS cũng không khởi tố nên VKS không phải là chủ thể trong tranh tụng dân sự.

Lý do thứ hai ông Tống Anh Hào đưa ra là, VKS kiểm sát hoạt động tư pháp nên trong khi chưa có bản án thì chưa biết bản án đúng hay sai nên chờ đến cấp phúc thẩm, khi đã có bản án thì VKS có quyền và trách nhiệm nhận định.

Băn khoăn về vị trí, vai trò của VKS, đại biểu Hồ Trọng Ngũ- Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng- An ninh - nhấn mạnh quan hệ dân sự cốt ở hai bên và trong dân sự không có VKS công tố. Nếu toà xử mà hai bên đồng lòng thì sự tham gia của VKS là không cần thiết.

Đại biểu Trần Du Lịch - Phó trưởng đoàn chuyên trách đoàn ĐBQH TPHCM - cũng ủng hộ phương án trong dự thảo là VKS không phát biểu quan điểm về nội dung.

“Lâu nay có bệnh trong kinh tế thì Nhà nước làm thay thị trường, trong dân sự thì Nhà nước làm thay việc của công dân. Nay bớt đi sự can thiệp và đảm bảo tuân theo pháp luật và vai trò của VKS như quy định là đủ”, ông Trần Du Lịch nói.

Viện Kiểm sát phát biểu quan điểm sẽ tốt hơn

Phát biểu tại phiên thảo luận, ông Lê Hữu Thể - Phó Viện trưởng Viện KSND Tối Cao nói: Việc dân sự cốt ở đôi bên và 40 năm trong ngành tôi chưa thấy ai phản ánh VKS can thiệp vào việc dân sự. Về luật, toà cũng không được can thiệp vì cốt ở đôi bên. Việc dân sự chỉ ra Nhà nước và kêu gọi sự can thiệp của Nhà nước khi có tranh chấp. Còn nhà nước giao cho cơ quan nào giải quyết thì tuỳ hệ thống chính trị của mỗi nước”.

“Nhà nước giao Toà án và VKS giải quyết tranh chấp dân sự, tìm công lý tìm câu trả lời trên cơ sở pháp luật, đạo lý truyền thống. Đó là những người nhân danh Nhà nước. VKS kiểm sát việc giải quyết đó và vẫn tham gia từ xưa đến nay, có ảnh hưởng đâu mà chỉ tốt hơn thôi”, ông Thể nêu quan điểm.

Phó Viện trưởng Viện KSND Tối Cao nhấn mạnh, toà án đóng vai trò trọng tài đứng ra phán quyết, còn VKS đảm bảo việc giải quyết đúng pháp luật. Do đó VKS phải tiến hành cùng toà và phải gọi là cơ quan tiến hành tố tụng.

Liên quan phát biểu quan điểm của VKS tại phiên toà sơ thẩm, ông Lê Hữu Thể đặt vấn đề: Toà quyết trái pháp luật, ngoài quyền kháng nghị sau này thì tại phiên toà, VKS có được phát biểu không? Việc để VKS phát biểu sẽ giúp đỡ sai sót và bớt vụ việc bức xúc.

“Kiểm sát có đúng luật không thì phải đúng cả nội dung và hình thức. Nếu không được nói tại toà để thống nhất thì không phải kháng nghị, đỡ tốt kém mở thêm phiên toà khác và đỡ gây bức xúc. Ngoài hợp lý còn có cái hợp tình nữa nên ý kiến của VKS chỉ có tốt lên thôi và thực tế lâu nay Viện và Toà vẫn thống nhất. Còn hai bên quá trái nhau thì VKS có quyền kháng nghị”, ông Thể bày tỏ quan điểm.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, từ trước tới nay tổ chức hệ thống VKS được tổ chức theo đặc điểm Việt Nam. Hiến Pháp khẳng định, VKS vẫn có 2 chức năng là công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Nếu VKS chỉ tham gia phiên toà thôi thì tại sao trao cho họ quyền kháng nghị, kiến nghị?

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội, khi VKS phát biểu về vụ việc thì phải có cả nội dung và hình thức, còn quyền phát quyết cuối cùng vẫn là toà án. Hiến pháp giao VKS nhiệm vụ không đứng về bên nào, mà thực hiện quyền nhà nước được giao để bảo vệ lẽ phải, bảo vệ pháp luật, lợi ích hợp pháp. Do đó nên thống nhất như Luật Tổ chức Viện KSND năm 2014./.

Theo VOV